Nie jest wielką tajemnicą, że im bardziej kryzys gospodarczy zbliża się do naszego domowego budżetu, tym bardziej zaczynamy się interesować swoimi pieniędzmi i edukacja finansową. W tym wyjątkowo trudnym roku potwierdzają to również badania.
Jak zapewne pamiętacie, od kilku lat pracuję z ekipą serwisu Kapitalni.org, gdzie rozwijamy różne tematy z zakresu edukacji finansowej, od testu osobowości finansowej, przez ciekawe darmowe kursy, aż po (nieskromnie powiem) rewelacyjną grę edukacyjną Pre-Kapitalni. Oprócz tego Kapitalni realny poziom wiedzy finansowej Polaków poprzez regularne badania. Dzięki kilkuletniej historii badań można zacząć już wyciągać sensowne wnioski z tego jak zmieniają się niektóre zjawiska – gdzie widać trend, a gdzie gwałtowne zmiany.
Gdy kryzys puka do drzwi…
Sytuacja gospodarcza wynikająca z pandemii zmieniła myślenie Polaków o wiedzy finansowej i zmobilizowała ich do większego zainteresowania swoimi pieniędzmi. Według ostatniego badania aż 67 proc. z nas uważa, że orientacja w tematach gospodarczych jest potrzebna. To wzrost o 12 punktów procentowych rok do roku. I co najlepsze, to nie są jedynie deklaracje – potwierdzają to także wyniki testu wiedzy finansowej przeprowadzonego dla platformy Kapitalni.org przez firmę Maison&Partners. Są w tym roku najlepsze od czterech lat.
Badanie, o którym piszę jest specyficzne, bo Kapitalni.org serio sprawdzają realny poziom wiedzy finansowej Polaków. Test weryfikuje deklaracje z rzeczywistymi umiejętnościami, nie jest to więc wyłącznie samoocena, a prawdziwy sprawdzian. Dzięki temu świetnie widać po latach zmiany różnych tendencji i zaangażowania uczestników.
Nie ma wątpliwości, że w tym roku pandemia i kryzysy gospodarczy, jaki został przez nią wywołany miały ogromny wpływ na wyniki i rosnącego przekonania, że wiedza finansowa jest istotna dla każdego. Obecnie aż 67 proc. Polaków uważa, że większa wiedza o ekonomii, finansach i gospodarce byłaby im potrzebna. Rok temu tego typu przekonanie wyrażało 59 proc. badanych. Jeszcze wyraźniej wzrost ogólnego zainteresowania otoczeniem gospodarczym widać przy ocenie poszczególnych tematów. Wzrosło przeświadczenie, że wiedza ekonomiczna potrzebna jest do lepszego zrozumienia mechanizmów rządzących gospodarką (28 proc. wskazań), poczucia bezpieczeństwa finansowego (29 proc.) i oszczędzania (30 proc.).
Edukacja w szkole czy w domu?
Pandemia zmusiła nas nieco do refleksji na temat roli szkoły i nauczycieli w życiu młodzieży – w końcu najbardziej doceniamy to, czego nam brakuje. Brak stacjonarnych zajęć to ogromne wyzwanie i można zakładać, że tych kilka miesięcy z nauką online mogło przekonać wielu rodziców do zmiany stosunku wobec szkoły. A jak ma się to do edukacji finansowej?
Z badania platformy Kapitalni.org wynika, że coraz więcej Polaków sądzi, że to szkoła przede wszystkim odpowiada za edukowanie społeczeństwa. Uzyskała ona 54 proc. wskazań wobec zaledwie 46 proc. rok wcześniej. Podobnie duży wzrost widać przy roli państwa i jego instytucji (wzrost z 36 do 42 proc. rok do roku). Spadło natomiast przekonanie, że każdy sam odpowiada za swoją wiedzę finansową (obecnie – 35 proc. wskazań wobec 38 proc. w 2019r.). Według Polaków większa odpowiedzialność w zakresie edukowania spoczywa także na firmach pożyczkowych czy bankach (25 proc. wskazań w stosunku do 18 rok wcześniej).
Co pandemia zmieni na lata?
Pewnie po ostatnim roku powstanie niejeden doktorat na temat zmian w poszczególnych społeczeństwach związanych ze skutkami pandemii. Mnie osobiście niezwykle interesuje na ile pokazywanie w baniach Kapitalnych zmiany zostaną z nami na stałe i przerodzą się w długoletnie trendy.
Historia pokazuje, że interesujemy się naszymi finansami dużo bardziej, gdy pojawiają się tam potencjalne zagrożenia. Takim zagrożeniem jest bez wątpienia pandemia, której efekty zobaczyliśmy w postaci niespotykanej w historii sytuacji, czyli zamrożenia gospodarki na kilka miesięcy. Aktualna sytuacja i konsekwencje gospodarcze wynikające z pandemii będą zapewne nadal przekładać na większe zainteresowanie edukacją finansową, ze szczególnym naciskiem na elementy bliskie domowemu budżetowi takie jak oszczędzanie, ochrona kapitału czy poszukiwanie pomocy finansowej.
Biorąc pod uwagę rozmiar wyzwania z jakim się wszyscy mierzymy, bardzo ciekawe mogą być wnioski w kolejnych badaniach. Finansowe wyzwania wywołane przez pandemię mogą z nami zostać jeszcze co najmniej kilka kwartałów, a takie kryzysowe sytuacje przekładają się niekiedy na długoterminowe zmiany trendów i budowanie różnych postaw finansowych, które zostają z nami na długie lata.
A Wy jak to widzicie? Sięgacie po więcej książek o finansach? Interesujecie się bardziej gospodarką niż jeszcze kilka miesięcy temu? Mam nieodparte wrażenie, że w czasie hossy i prosperity edukacja finansowa jest odbierana jako hobby czy poszerzanie horyzontów, ale w czasie bessy i trudnych czasów to już zupełnie co innego.
